Yüksek tansiyon (hipertansiyon) çok yaygın bir hastalıktır. Değisen yaşam tarzı veya ilaçla iyi tedavi edilebilir. Birçok insan bunu yapmaz cünkü yüksek tansiyon görünmez bir hastalıktır. Neredeyse hiç farkedilmez. Etkilenenler onlarca yıl boyuna şikayetsiz bir yaşam sürdürürler. Eğer yüksek tansiyon tedavi edilmezse, çok sayıda – hatta ölümcül – komplikasyona yol açabilir. Bunlar arasında Kalp krizi, akciğer enfarktüsü, felç ve daha birçok hastalık bulunur.
Dalgalanan – kan basıncı
Hiç kimsenin kesin bir kan basıncı yoktur. Kan basıncı gün boyunca değişir – genellikle saniyleler içinde. Tehlikeli bir günlük durum, iş yerinde stres, basit korku: Vücudun kendi fonksiyonları kan damarlarımızdaki basıncı kalıcı olarak kontrol eder. Spor cabası sırasında yüksek ve huzurlu uyku sırasında düşüktür. O zaman neyi ölçüyoruz?
Tansiyon standart koşullar altında ölçülmelidir: günün aynı saatinde, tütün alkol veya kofein tüketildikten sonra değil. Son ölçüm ise en az yarım saat önce olmalı. En uygun ölçüm ortamı, bir sandalyede rahatça oturulan sessiz bir ortmadır. Sol dirsek bir masada desteklenir, bacaklar capraz değildir yada fazla acık değildir. Bu şekilde en az iki ölçüm yapılmaktadır. Sonuçlar yaklasık olarak aynıysa, daha düşük değer seçilir. Sonuçlar birbirinden büyük ölçüde farklıysa üçüncü bir ölçüm yapılması önerilir. Birbirine yakın olan iki değer daha sonra tekrar ölçülür.
Sistolik ve diyastolik kan basıncı
Kan basıncı ölcümü (tansiyon ölçümü) her zaman iki değer verir. Değerler: bir üst ve bir alt değer. Bunlar sistolik kan basıncı (üst değer) ve diyastolik kan basıncıdır (alt değer). Iki değer arasındaki fark: Üst değer, kalp kası arterlerden kan pompalarken kan basıncının ne kadar yüksek olduğunu gösterir. Alt değer, kalp kası gevşediğinde geçerli olan değeri verir. Her iki değer de belirtilen sınırlar içinde olmalıdır.
Sağlıklı kan basıncı
Ideal kan basıncı (tansiyon) 120/70 civarindadır, değer çok altindaysa buna hipotansiyon denir. Düşük tansiyon temelde tehlikeli değildir. Yorgunluk ve halsizlik yapabilir. 130/85’e kadar olan değerler için herhangi bir önlem gerekli değildir. Artan değerlerde durum farklıdır:
- 90/60’a kadar: Hipotansiyon (daha düşük tansiyon): Bayılma veya baş dönmesi gibi yan etkileri olmadığı sürece güvenlidir.
- 120/70: Optimal kan basıncı (tansiyon)
- 130/85’e kadar: normal kan basıncı (tansiyon)
- 139/89’a kadar: sınırda yüksek kan basıncı
- 140/90’nin üzerinde: Yüksek tansiyon Hipertansiyon tedavi gerektiren
Eğer sadece bir değer yüksekse, tıbbi acıklama gereklidir. Değerlendirirken her iki değeride göz önünde bulundurmak önemlidir. Ikincil hastalıklar için yanlızca diyastolik (düşük) kan basıncının önemli olduğuna dair önceki varsayımlar yanlıstır.
Yüksek tansiyona karşi ne yapılmalı?
Yüksek tansiyon birkaç faktöre bağlıdır. Ailede olan, yaş, kilo ve belirli maddelerin tüketimi daha yüksek tansiyon değerlerine yol açabilir. Aşağidaki adımlar, değerler orta derece yükselmişse (150/100’den az) düzeltilebilinir:
- Vücut ağırlığının azaltılması (kilo verme)
- daha fazla egzersiz/spor
- Tuz tüketiminin azaltılması
- Vücut ağırlıgının normal ağırlığa düşürülmesi
- Günlük yaşamda stresin azaltılması
Yukaridaki önlemler yeterli olabilir. Bazi durumlarda – özellikle genetik yatkınlıkta – ilaça ihtiyaç vardır. Diğer birçok hastaliğin aksine, büyük ölçüde yan etki içermez. Tabletlerle tansiyonu düşürürseniz, tedavinin ilk günlerinde kendinizi halsiz hissedebilirsiniz. Bu çok yakında geçecektir. Böylece ciddi ikincil hastalıkların risklerini en aza indirebilirsiniz.